Döküntülü Hastalıklar
Çocuklarda Suçiçeği Hastalığı:
Suçiçeği hastalığı varicella zoster isimli virüsün neden olduğu, çocukluk çağı döküntülü hastalıklarındandır.
En çok 15 yaş altında çocuklarda görülmektedir. Daha çok kış sonu ve bahar aylarında rastlanılmaktadır.
Damlacık enfeksiyonu veya deri lezyonlarından direk temas ile bulaşma olur.
Suçiçeği hastalığı çok bulaşıcı bir hastalıktır. Kuluçka süresi 11-23 ortalama 14 gündür.
Döküntüler ortaya çıkmadan 1-2 gün önce ateş, halsizlik ve baş ağrısı olur.
Döküntüler ilk olarak yüz ve gövdeden kırmızı noktalanmalar şeklinde başlar ve hızla tüm vücuda yayılır. Saçlı deride de görülebilmektedir. Vezikül olarak adlandırılan bu içi su toplanmış döküntüler kabuklaşarak iyileşir.
Bu döküntüler 250-500 adet arasındadır, bazen 1000 kadar da olabilir. Döküntüler çok kaşıntılıdır. Eski döküntüleri iyileşirken aynı zamanda ilk 3-4 günde yeni döküntüler de çıkar. Sadece ciltte değil ağız içi ve gözde de döküntü çıkabilir. Çok kaşıntılıdır, genellikle 1 hafta içerisinde gerileyerek iyileşir. Hastalık genellikle kendi kendine iyileşir. Fakat ufak bebeklerde, bağışıklık sistemi zayıf olanlarda erişkinlere göre ağır seyredebilir. Sağlıklı çocuklarda suçiçeği tedavisi genellikle semptomatiktir. Ateş için ateş düşürücüler kullanılır. Hastalığı ağır geçiren ve geçirme riski olan hastalara antiviral ilaç başlanabilir.
Suçiçeği enfeksiyonunun en sık görülen komplikasyonu ciltte oluşan sekonder enfeksiyonlardır. Ayrıca akciğer enfeksiyonu, eklem kemik iltihabı ve nörolojik yan etkilerde olabilir. Hastalıktan korunmada suçiçeği geçiren kişilerin izolasyonu yapılmalı ve döküntüler kabuklanana kadar izolasyona devam edilmelidir. Ayrıca aşılama yapılarak suçiçeği enfeksiyonundan korunulabilir.
El-Ayak Ağız Hastalığı:
El ayak ağız hastalığı enterovirus ailesindeki değişik virüslerin (koksaki A 16,5,7,9,10, B 2,5 vb) neden olduğu döküntülü bir hastalıktır.
Genellikle 5 yaş altı çocuklarda görülür, fakat nadiren erişkinlerde bu hastalığı geçirebilir. Kuluçka süresi 3-6 gün arasındadır.
Hastalık insandan insana yakın temas, hava yolu, ortak eşyalar ve dışkı yoluyla bulaşabilir.
Genellikle ilk bulgu ateştir. Ateş sonrası, iştahsızlık ve boğaz ağrısı meydana gelir. Daha sonrasında iki gün içerisinde ağız çevresinde kırmızı su toplanması şeklinde döküntüler ortaya çıkar, bir süre sonra ağız içi ülserleri şeklini alır.
Aynı lezyonlar eşzamanlı ya da birkaç gün içinde avuç içinde ayakların tabanında, kalça ve popo kısımlarında görülür. Bazen genital bölgelerde ve dizlerde döküntüler olabilir. El-ayak, ağız hastalığının spesifik bir tedavisi yoktur, tedavi semptomatiktir. Hastalık bir hafta 10 gün içinde kendisini sınırlar.
Bulaştırıcılık ilk bir hafta içerisinde olabilmektedir. En önemli komplikasyonu ağız içi ülserlerine bağlı sağlıklı beslenememe ve sıvı kaybı olarak ortaya çıkmaktadır. Ağız içerisindeki ülserler için topikal lokal anestezik içeren ilaçlar ve boğaz ağrıları için ağrı kesici şurup kullanılması yeterlidir.
Çocuklarda 6. Hastalık (Eksantema Subitum, Roseola İnfantum)
Bebeklerde 6. Hastalık Human Herpes Virüs 6 ile döküntülü olarak oluşan ve bazen de Human Herpes Virüs 7 ile döküntüsüz olarak meydana gelebilen bir hastalıktır.
Hastalıkta kuluçka süresi ortalama 10 gün kadardır. Özellikle bebek ve küçük çocuklarda 3-5 gün devam eden yüksek ateş (39-41 C) görülen. Takiben genellikle bir sabah uyanıldığında, özellike sırt ve gövdede sanki pembe renkli bir tuz serpilmiş gibi yaygın bir döküntü görülür.
Döküntü çıktıktan sonra bir daha ateş yüksekliği olmaması, tipiktir.
Hastalık bahar ve sonbahar aylarında daha sık görülmektedir. Hastalık Altı ay ve On beş ay arasındaki bebeklerde daha sık görülmektedir. Bir yaşına kadar bebeklerin %60-90 ı, 3-5 yaşına kadar ise %80-100’ü hastalığı geçirir.
Hastalık ateşin yükselmesi ile birden bire başlar. Ateş 39,4-41,2 dereceye kadar yükselebilir. Her hangi başka bir bulgu olmadan 3-5 gün ateş olabilmektedir. Bazen hafif üst solunum yolu enfeksiyonu bulguları olabilir.
Ateşe dikkat edilmelidir, çünkü bu dönemde ateşten dolayı havale geçirme riski olabilir. Buna karşın ateş haricinde çocuğun genel durumu iyidir. Ateşin düşmesiyle birlikte bahsedildiği gibi gövdeden başlayarak, kollara, boyuna, yüze ve bacaklara yayılan kısa süre içinde de kaybolan kırmızı noktasal döküntüler meydana gelebilir.
Hastalık kendi kendine düzelebilen bir hastalıktır. Tedavi sürecinde ateş düşürücü kullanarak ateş kontrolünü yapmak yeterli olacaktır.
Çocuklarda 5. Hastalık (Eritema Enfeksiyozum)
Parvovirus B19 adlı virüsün neden olduğu döküntülü bir hastalıktır.
Genellikle 5-15 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Kuluçka süresi 4-14 gün olarak değişir. Bazen 20 güne kadar uzayabilir. Hastalık damlacık yöntemiyle öksürük ve hapşırık ile kişiden kişiye bulaşır.
Hafif soğuk algınlığı belirtilerinin olduğu bu dönemde bulaş gerçekleşir.
Genellikle döküntülerin ortaya çıkmış olduğu dönemde bulaştırıcılık kalmaz.
Klinik bulguların başlangıcı hafif ve nonspesifiktir. Hastalık belirtileri hafif ateş, burun akıntısı ile başlar ardından baş ağrısı yapar ve birkaç gün sonra döküntü ortaya çıkar. Özellikle yanaklarda oluşan kızarıklık hastalık için tipiktir.
Sanki yüze tokat atılmış şekilde olan, elma yanaklar şeklinde kızarıklık hastalık için tanı koyucu özelliktedir. Takiben beden, kol ve bacaklarda dantela tarzı kaşıntılı döküntüler ortaya çıkabilmektedir. 5. Hastalık kendiliğinden geçen hafif seyirli bir hastalıktır.
Hastalık evresinde kaşıntı giderici ilaçlar ve ateş düşürücü ilaçların kullanılması yeterlidir.
Kızamıkçık:
Kızamıkçık, Rubella virüsünün neden olduğu iyi seyirli bir hastalıktır. Hastalık genellikle kış sonu ve ilkbahar aylarında, çoğu zaman okul öncesi ve okul çağındaki çocuklarda görülür.
Damlacık ve solunum yoluyla bulaşır. Kuluçka dönemi 14-23 gündür. Genellikle hafif seyirli ve asemptomatik geçen bir hastalıktır.
Her hastada döküntü görülmeyebilir. Bulaşıcılık döküntüden birkaç gün sonra başlar ve döküntülerin sonrasında 7 gün boyunca devam eder.
Kuluçka sürecini takiben hafif ateş, boğaz ağrısı, halsizlik, hafif konjoktivit ve lenf bezlerinde şişlikler olur. Boyun, baş arkası ve kulak arkasındaki lenf bezleri büyür. Kırmızı noktasal tarzda olan döküntüler yüzden aşağıya doğru yayılır ve 24 saatte tüm vücuda yayılır.
2-3 gün içinde döküntüler kaybolur. Kızamıkçık iyi seyirli bir hastalıktır. Enfeksiyonunun önemi gebelik sırasında anne kızamıkçık geçirirse anne karnındaki bebeği enfekte ederek bebekte sağırlık, mental gelişme geriliği, konjenital kalp hastalığı gibi istenmeyen etkilere neden olmasından kaynaklıdır. En önemli korunma yöntemi aşılamadır. Kızamıkçık için kullanılan aşı canlı bir aşıdır.
Kızamık:
Kızamık, Paramiksovirüs olarak adlandırılan virüsün neden olduğu çok bulaşıcı döküntülü bir hastalıktır.
Damlacık enfeksiyonu şeklinde bulaşır. Kuluçka süresi 8-10 gündür. Hastalık kış ve ilkbahar aylarında görülür. Hastalık başlamadan 1-2 gün öncesi ve döküntüler çıktıktan 4 gün sonraya kadar bulaştırıcılık sürer.
Kuluçka döneminden sonra ateş, öksürük, nezle hali, konjonktivit ve ışığa bakmada hassasiyet şeklinde bulgular başlar.
Bu bulguları takiben önce, başta saç alın çizgisinde, kulak arkasından başlayan kırmızı noktasal döküntüler belirmeye başlar. Üç gün içerisinde döküntüler bütün vücuda yayılır. Döküntünün ilk iki gününden sonra ateş ve diğer bulgular yavaş yavaş azalır.
Döküntüler başladığı gibi, baştan başlayarak solmaya başlar. Kızamık tanısı klinik olarak kolaylıkla konulabilir. Kesin tanı serolojik testler ile kesinleşebilir. Spesifik bir tedavisi yoktur. Ateş düşürülmesi, sıvı desteği sağlanması ve varsa akciğer enfeksiyonun tedavi edilmesi yeterlidir.
Mutlu ve sağlıklı bir hayat dilerim.
Uzm.Dr. Kadir MUTLU
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
