Bebeklerde Kolik (İnfantil Kolik) Nedir?

Ağlama, bebeklik döneminde düzenleyici bir role sahip olup bebeklerin çevre ile iletişimini sağlayan bir yoldur.

Normal ağlama, doğumdan itibaren başlamış olan ve 6-8. haftalara doğru günde en çok 2,5-3 saate kadar ulaşan ağlamadır. Kolik ağlaması, normal ağlamadan farklıdır, bebek sakinleştirilemeden saatlerce ağlayabilir.

Bu ağlama periyodu genellikle doğum sonrasında ikinci-üçüncü haftalarda başlar, altıncı-sekizinci haftalarda artar ve üçüncü-dördüncü aylarda kendiliğinden düzelir.

Doğumdan 4 aya kadar olan bebeklerde belirgin bir neden olmadan başlayan ve sonlanan irritabilite, huzursuzluk, ağlama nöbetlerinin varlığı, bu nöbetlerin günde 3 saat ya da daha uzun süre devam etmesi, en az bir hafta boyunca ve haftada en az 3 gün görülmesi ve bebekte büyüme geriliğinin eşlik etmemesi infantil kolik kriterleri içinde yer almaktadır.

Bebeklerde Kolik (İnfantil Kolik) Belirtileri Nelerdir?

Kolik ağlama her gün yineler, ara sıra bir gece ara verildiği görülür. Ataklar esnasında bebeğin yüzünde bir ağrı ifadesi doğar, yumruklarını sıkar, ayaklarını karnına çeker. Karakteristik olarak ani başlar, yüksek sesle ve sürekli ağlama gözlenir.

Meme arayan bir bebek emmeye başladıktan kısa bir müddet sonra ağlayarak emmeyi bırakabilir veya tam uykuya dalmışken birkaç dakika sonrasında uyanarak ağlamaya başlayabilir. Bu ataklar bebeğin dışkı veya gaz çıkarması ile sonlanabileceği gibi, tamamen kendiliğinden de sonlanabilir.

Bebeklerde Kolik (İnfantil Kolik) Neden Olur?

Bağırsak sinir sistemi duyarlı olan çocuk hipotezi, veya migren tipi hastalıkların yaşamın erken döneminde ortaya çıkan bir yansıması olabileceği, inek sütü protein alerjisinin bir kompanenti olabileceği gibi hipotezler öne sürülmüştür. Ayrıca bu hipotezler arasında, beslenirken hava yutulması, bebeğin erken doğması veya düşük doğum ağırlıklı olması gibi nedenler sayılabilmektedir.

Son zamanlarda dikkat çeken bir teori, Seratonin-Melatonin Teorisi: Düz kaslar (Örn: bağırsak kasları) üzerinde seratonin kasılma, melatonin ise gevşeme etkisi göstermekte olup bu hormonların salınımı akşam saatlerinde artmaktadır. Seratonin hormonu etkisinin doğumdan sonra ilk haftalardan itibaren oluşmasına rağmen melatonin siklusu 3. aydan sonra düzene girmektedir. Bu nedenle, melatonin seratoninin kasılma etkisini ilk 3 ay baskılayamamakta ve barsakta kasılmalar ortaya çıkarak kolik oluşmaktadır. (1)

İnfantil koliğe neden olabilecek pek çok etken vardır. Bebekler daha dünyaya gelmeden anne-babayı duyarlar ve duygularımızı hissederler. Bundan dolayı gebelikte stres ve fizyolojik yakınmalar, aile için problemler ve doğumda olumsuz tecrübeler de kolik gelişimiyle ilişkili bulunmuştur.

Kolik için en fazla kabul bulan çalışmalardan biri de erken yenidoğan döneminde, bebekte dışarıdan gelen uyarıları engelleyici bir mekanizmanın var olması, ilk bir ay sonrasında bu engelleyici mekanizmanın ortadan kalkması ve bebeğin dış uyaranlara karşı daha uyanık, daha hassas hale gelmesi şeklindedir. Çok sayıda uyaranla karşılaşan bebek, akşam saatlerinde iyice gergin ve uyarılmış olur. Sonuçta, nedensiz ağlamalar görülür. Beşinci ayın sonunda bebek bu uyaranlarla baş edebilmeyi öğrenir ve kolik sonlanmış olur.

Bebeklerde Kolik (İnfantil Kolik) Korunma ve Tedavi Nasıl Olur?

Anne sütü başlıca koruyucu faktördür. Her öğünde iki memeyi birden emzirmeye çalışmak bebeğin laktozdan zengin ön sütü aşırı almasına neden olduğu için gaz sancılarına yol açabilmektedir. Bu nedenle bebek bir memeyi tamamen bırakana (boşaltana) dek o memeden emzirilmeli daha sonra diğer memeye geçilmelidir.

Ayrıca ikinci meme tam boşalmadan beslenme sonlanırsa, bir daha ki beslenmeye yarım kalan memeden devam edilmelidir. Biberonla besleme, yatay pozisyonda besleme ve beslenme sonrası gaz çıkarmama bir başka infantil kolik sebebi olarak bildirilmiştir. Koliği artırıcı çevresel bir faktör olarak, sigara dumanı gösterilmiştir. Evde sigara için birey sayısı ne kadar fazla ise, bebekte kolik görülme olasılığı o denli fazladır.

Bebeğin aylık yapılan periyodik kontrollerinde ve gerekli olduğunda ara kontrollerinde, bebeğin sağlıklı büyüdüğü ve sağlıklı olduğu dikkatle gözlenmelidir. Kolik semptomlarının kendiliğinden geçeceği ve bebeğin gelişiminde ve büyümesinde genellikle bir soruna yol açmayacağı konusunda aile sakinleştirilmelidir.

Ayrıca bebeğin ağlamasının diğer nedenleri, aşırı ağlamaya başlamadan önce yapılması gerekenler ve bebeklerini sarsmamaları konusunda aile bilgilendirilmelidir. Kolikli bebeklerin anne ve babalarına dinlenme zamanı verilmesi, anne-babanın anksiyete ve psikososyal stres durumunun değerlendirilmesi ve ailenin desteklenmesi gereklidir.

İnfantil koliğin tedavisinde, şu ana kadar kesin bir fikir birliği sağlanamamıştır. Nedenleri çok çeşitlilik gösterdiğinden doktorun tecrübesi ile neden olabilecek durumlara göre tedavi şekillenmektedir.

Kyn. Engler AC, Etzioni T, Pillar G. Sleep and Colic. In: Sheldon SH, Kryger MH, Ferber R, Gozal D editors. Principles and Practice of Pediatric Sleep Medicine. 2nd ed. New York: Elsevier Saunders; 2014. p. 77-82

Mutlu ve sağlıklı bir hayat dilerim.
Uzm.Dr. Kadir MUTLU
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı